مَوادَس کُن گٔژھِو

کٔشیٖر منٛز بُدھ مَت

وِکیٖپیٖڈیا پؠٹھٕ، اَکھ آزاد اِنسایکلوپیٖڈیا
کٔشیٖر منٛز بُدھ مَت
کشمیر پیٹھہٕ 'بدھ تہٕ ایڈورنٹس آن ماؤنٹ میرو،' ، c. 700، Norton Simon Museum

بُدھ مَت اوس قدیٖم کٔشیٖر ثقافتک اَکھ اہم حصہٕ، یَتھ کٔنہ زن نیٖلمَت پُران تہٕ کٗلہنا سنٛز راجترنٛگنی مَنٛز ظٲہر چھ گژھان۔ عام طور پٲٹھؠ چھ ماننہٕ یوان زِ بُدھ مَت چھ شہنشاہ اشوک سٕنٛد زمانس مَنٛز کشمیرس مَنٛز غلبہٕ حٲصل کوٚرمت، حالانٛکہ یہِ اوس تہنٛدس زمانہٕ برٛونٛہہ تتیٚیہ بٔڑس پیمانس پؠٹھ پھہلتھ، نہ صرف بُدھ حکمرانن بلکہ ہیٚنٛد حکمرانن ہنٛز تہٕ سرپرستی حٲصل کران۔ کٔشیٖر پؠٹھ پھلتھ پھلتھ یہِ ہمسایہ لَداخ، تِبت تہٕ چیٖنس تام۔ کشمیرٕک حکمرانو طرفہٕ بُدھ مَت چہ سرپرستی ہند بیان چھ راجترنٛگنی مَنٛز تہٕ 630-760 AD دوران کشمیرس مَنٛز ترین چیٖنی سیاحن ہنٛدین اکاؤنٹن مَنٛز تہٕ لبنہٕ یوان۔[1]

بُنیاد

[اؠڈِٹ]

بُدھ ذرایعو چھ کشمیرس مَنٛز بدھ متٕچ ابتدا وارانسی کس أکس راہب ماژھنتکا ہس سٟتؠ منسوٗب کران، یُس آنند سنٛد شاگرد تہٕ اوس۔ سیلون کرونیکل مطٲبق ترٛیٚترٛیم بدھ کونسل ختم گژھنہٕ پتہٕ سوز اَشوک بُدھ مت پھلاونہٕ باپتھ مٗلکن مَنٛز مشنری۔ ماججھانتیکا آو کٔشیٖر تہٕ گندھارا (جدیٖد دورک افغانستان) سوزنہٕ۔ ماججھانتیکا ہٕچ دٔلیٖل چھےٚ واریاہن باقین بودھ متنن یَتھ کٔنؠ اشوک ودانا تہٕ اودانکالپالتا ہس مَنٛز تہٕ ونٛنہٕ یوان۔ تاہم بدھ متٕک متن دیویا ودانا مَنٛز چھ وننہٕ آمت ز کشمیرٕک واریاہ بھکشو ٲس اشوکن پاٹلی پتر (موجودٕ پٹنہ بہار) مدعو کٔرمٕژ۔ تاہم کَلہَن چھ اشوک سنٛد پیشرو بادشاہ سریندر سٕنٛد دور حکوٗمتس مَنٛز کینٛہہ وہارن (بُدھ مَندَر) ہنٛد قیام بیان کران۔

شوٛان زینٛگ کٔشیٖر مَنٛز

[اؠڈِٹ]

شوٛان زینٛگ ووت تِبت تہٕ لداخ وتہِ پیٹھہٕ کٔشیٖر۔ أمہ سنٛد اوس کشمیرس مَنٛز بدھ مت پھلاونس مَنٛز اہم اثر۔ ییٚلہ سہ گۄڈنچہ لٹہ کٔشیٖر ووت، بُدھ مت اوس اَکھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ پٔھہلتھ مذہب۔ پتہٕ گوٚو سہ بُدھ متس متعلق زیٛادٕ زانٛکٲری خٲطرٕ ہارشا سٕنٛدس سلطنتس کُن۔

کٔشیٖر مَنٛز بُدھ متک اثر

[اؠڈِٹ]
ڈبلیو ایل اے لکما بدھ شاکیمونی یا جینا بدھ وائروچانا کشمیر

کلہانہ سٕنٛدِس زمانَس تہٕ گۄڈٕنِکِس کٔشیٖرِ مَنٛز اوس نہٕ "ہیٚنٛدٮ۪ن" تہٕ بودھن درمیان کانٛہہ تہِ واضح فرق۔ کلہانَن کوٚر پانہٕ پنٛنٮ۪ن تحریرن مَنٛز بُدھ متٕچ اِصطلاحات اِستعمال۔ کٔشیٖرِ مَنٛز موٗجوٗد ناگا عبادتس پؠٹھ مرکوز أکِس متن نیٖلمتا پُرانس مَنٛز چھُ بودھ عبادتٕک وجودُک تہِ ذِکِر کرنہٕ آمُت۔ نیٖلمتا پُران مُطٲبِق اوس :

  • وِشنوٗ ویساکھا کِس رؠتس مَنٛز بُدھ سٕنٛدِس طورس پیٚٹھ اوتار ییٚلہِ 28 ہِمہِ کالی دورس دوران پُسیا برج زوٗنہِ سۭتہِ رلان اوس۔
  • متن چھُ بُدھ سٕنٛزِ مُستقبِل چہِ پوٗزایہِ ہِنٛز تفصیٖل دِوان، یَتھ مَنٛز بودھ رؠواج (ساکیاہ) مُطٲبِق جڑی بوٹیَن، جوٲہرَن تہٕ خوشبوَو سٟتؠ تٔمؠ سٕنٛز شبیہہ مُقدس آبہٕ سٟتؠ سرٛان کرُن تہِ شٲمِل چھُ۔ اَتھ مَنٛز چھُ بودھ خانقاہَن (وِہارَن) سفید کرُن،
  • استوپَن (کیتیاس) مُصَوِری سٟتؠ سجاوُن، تہٕ فنکارَن سٟتؠ تہوار مناونُک تہِ ذِکِر کرنہٕ آمُت۔
  • بودھ راہبَن (ساکیاہن) پۄشاک، کھؠن تہٕ کتابو سٟتؠ یزتھ افضٲیی کرٕنؠ تہِ ٲس ماگھا کِس رؠتس تام تجویٖز کرنہٕ آمٕژ۔ ترٛؠن دۄہَن تام ٲسؠ کھؠنٕچ نذر، پوشن تہٕ پلوَو سٟتؠ پوٗزا تہٕ غریبن خٲطرٕ خٲرات کرٕنؠ۔

کلہانہ سٕنٛز راجترنگنی مَنٛز چھُ سریٖنگرَس مَنٛز أکِس بٔڑِس ترٛاموٗ بُدھ مجسمہٕ ہُنٛد ذِکِر یُس پتہٕ سکندر سٕنٛدِ دٔسؠ تباہ کوٚرمُت۔ تاہم، بدھ مت کیٛن متعدد خوبصورت کانسی ہنٛد نمونہٕ چھِ زندٕ۔ 13ہِمہِ صٔدی مَنٛز اوس بارامولا ہَس مَنٛز اَکھ بودھ راہب موٗجوٗد، تہٕ کٲشِرؠ پنٛڈِت چھِ وُنہِ تہِ ترتنا علامتٕچ پوٗزا کران۔ سِکندر بٹشیکن ہِوین حکمرانن تحت کٔشیٖرِ ہٕنٛدِ اسلامائزیشن پتہٕ گوٚو ہندو مذہب واریاہس حدس تام غٲب، تہٕ بُدھ متٕچ صِرِف باقیات روٗدؠ۔ شُرٲہِمہِ صٔدی مَنٛز کوٚر ابو فاضلن کٔشیٖرِ مَنٛز کیٚنٛہن بُزرگ بودھن ہُنٛد مُقابلہٕ کرنُک ذِکِر مگر تِمَن مَنٛز لوٚب نہٕ کانٛہہ تہِ عٲلِم نفر۔

بُدھ مَتُک فَن

[اؠڈِٹ]

کٔشیٖر اوس بُدھ فنُک اَکھ بوٚڑ مرکز، تہٕ 11-13 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس تِبتی فنَس پؠٹھ چھُ کٔشیٖرِ ہِنٛدِس طرزُک اہم اثرُک ثٔبوٗت۔[2] ییٚلہِ زن وۄنہِ وادی کٔشیٖرِ مَنٛز بُدھ مت ختٕم چھُ، کٔشیٖرِ ہِنٛدِ بودھ فَنٕکؠ شاہکار چھِ واریٛاہَن عجٲیِب گَرَن مَنٛز موٗجوٗد۔

بییٚہِ ؤچِھو

[اؠڈِٹ]


حَوالہٕ

[اؠڈِٹ]
  1. Funayama, T., 1994, “Remarks on Religious Predominance in Kashmir: Hindu or Buddhist”, in Y۔ lkari (ed.), A Study of the Nilamata, Kyoto.
  2. Kashmir and the Tibetan Connection, Pal, Pratapaditya, Marg, Vol۔ 40 No۔ 2, March 1987, pp۔ 57-75